Η ιστοσελίδα περιέχει δημοσιεύσεις κειμένων και ιστορικών πηγών που αφορούν την ιστορία της Αρκαδίας, κυρίως τις περιοχές της Γορτυνίας και του Μαινάλου, καθώς επίσης και ορισμένες ερασιτεχνικές ιστορικές μελέτες γενικότερου ενδιαφέροντος.

Τοπωνύμιο Αρτοζήνος

Ο "Αρτοζήνος" είναι το ψηλότερο βουνό στην περιοχή του χωριού Σέρβου με υψόμετρο 1365 μέτρα. Βρίσκεται στα ανατολικά του χωριού και σε απόσταση περίπου 6 χιλιομέτρων. Περιλαμβάνεται μέσα στο τρίγωνο που σχηματίζεται από του Σέρβου, τη Δημητσάνα και τα Λαγκάδια. Ανήκει στο ορεινό σύμπλεγμα του Μαινάλου και αποτελεί μια από τις δυτικότερες κορυφές του.



Το βουνό είναι ορατό όχι μόνο από το χωριό Σέρβου, που απέχει με περπάτημα περίπου 2 ώρες, αλλά και από πολλές μακρυνές περιοχές, όπως την Ολυμπία, το Κατάκωλο κλπ. Από την κορυφή του υπάρχει μεγάλη ορατότητα προς όλες τις κατευθύνσεις και μπορεί κανείς να δει, όταν η ατμόσφαιρα είναι καθαρή, το μεγαλύτερο μέρος της Πελοποννήσου.

Το όνομα "Αρτοζήνος" είναι μυθικό και προέρχεται από τις λέξεις Άρτος και Ζεύς (Ο Ζεύς του Διός), επειδή κατά τη μυθολογία, από το βουνό αυτό ο Δίας (πατέρας θεών και ανθρώπων) προμηθευόταν "το ψωμί του". ..
Artozhnos
Ο Αρτοζήνος όπως φαίνεται από την πλατεία (Ράχη) του χωριού.

[...]

Στις πλαγιές του Αρτοζήνου υπάρχουν αρκετά υψίπεδα (λάκκες) με εύφορο έδαφος, στο οποίο πολλοί Σερβαίοι αλλά και άλλοι κάτοικοι των γύρω περιοχών (Δημητσάνα, Καρκαλού κλπ) είχαν χωράφια και καλλιεργούσαν κυρίως σιτάρι και καλαμπόκι, μέχρι και τη δεκαετία του 1960, που η μετανάστευση των κατοίκων προς τις πόλεις έλαβε πολύ μεγάλες διαστάσεις.
petrokopou (2)
Περιοχή "Πετροκόπου" στον Αρτοζήνο

Ακόμη σε πολλές περιοχές του Αρτοζήνου πολλοί Σερβαίοι είχαν περιβόλια και καλιεργούσαν οπωροφόρα δένδρα, αφού η περιοχή είχε άφθονα νερά. Πολλές πηγές με γάργαρα και κρύα νερά ανάβλυζαν σε πολλά σημεία του βουνού και είχαν ονόματα όπως Χαλικόβρυση, Τσουκαλάς, Κρυάβρυση, Μαυρομάτη, Άγιος Δημήτριος, Περδικόβρυση, Αγιάννηδες κλπ. Σήμερα, οι περισσότερες από αυτές τις πηγές δεν υπάρχουν, γιατί οι κάτοικοι των γύρω περιοχών έχουν πάρει το νερό, για ύδρευση των χωριών τους.

[...]























Agiolias_Artozhnos
Ερείπια Ι. Ναού Προφήτη Ηλία στον Αρτοζήνο.
Στην κορυφή του βουνού υπήρχε μεγάλο χωριό με το όνομα "Αρτοζήνος", που σε απογραφή του 1566-1574 αναφέρεται πως ζούσαν εκεί 132 οικογένειες (στου Σέρβου ζούσαν 22, στα Λαγκάδια 46 και στη Δημητσάνα 168). Το πόσο σημαντικό ήταν αυτό το χωριό προκύπτει και από τις 5 εκκλησίες που οι κάτοικοί του είχαν φτιάξει στην περιοχή (Προφήτη Ηλία, Αγίου Δημητρίου, Αγίου Γεωργίου, Αγίου Ιωάννου και Αγίου Κωνσταντίνου). [...]
Το χωριό φαίνεται πως εγκαταλείφθηκε ή καταστράφηκε από τους Τούρκους πριν το 1750 και οι κάτοικοι διασκορπίσθηκαν στις γύρω περιοχές. Σήμερα η πρόσβαση σε πολλά μέρη του βουνού είναι σχεδόν αδύνατη, λόγω της πυκνής βλάστησης...

Χ. Ι. Μαραγκός

(Το πλήρες κείμενο στην Πηγή)

Π ε ρ ι ε χ ό μ ε ν α

Απογραφές
Η επαρχία του Λιονταριού (1461)
Η Καρύταινα (Λιοντάρι) (1512-1520)
Ο Δήμος (kaza) της Καρύταινας (1566-1574)
Χωριά Γορτυνίας (1700-1830)
Χωριά και αριθμός οικογενειών Γορτυνίας (απόγραφή Pouqueville)
Απογραφή Γορτυνίας (1834)
Απογραφή Αρκαδίας (1834)
Απογραφή Γορτυνίας (1852)

Ονόματα
Σκορτινοί (13-14ος αιώνες)
Κροκόντηλοι-Αγ.Γεώργιος των Σκορτών (13-15ος αιώνας)
Δημητσανίτες (1461-1574)
Μέλη δημοτικού συμβουλίου Τριπολιτσάς (1700)
Ονόματα στρατιωτικών των Κολοκοτρωναίων (1821)
Γορτύνιοι Πολιτικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Αξιωματικοί κατά την Επανάσταση (1821)
Γορτύνιοι Φιλικοί (1821)
Ονόματα Λαγκαδινών (1822-3)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Α (1823)
Ονόματα κατοίκων επαρχίας Τριπολιτσάς - Β (1823)
Προαγωγές Γορτυνίων στρατιωτικών (1824)
Δημοτικοί εισπράκτορες Γορτυνίας (1836)
Δήμαρχοι και Πάρεδροι Γορτυνίας (1841)
Φύλλα ποιότητας Δημάρχων και παραγόντων της Γορτυνίας (1849-1850)
Εκλογικά έγγραφα Γορτυνίας [1843 - 1862]
Εκλογικός κατάλογος Γορτυνίας (1865)
Επώνυμα Γορτυνίων 1865 (δήμοι Γόρτυνος, Ελευσίνος, Κλείτωρος και Μυλάοντος)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Λαγκαδίων και Νυμφασίας)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Τρικολόνων και Τροπαίων)
Επώνυμα Γορτυνίων 1872 (δήμοι Ηραίας και Θέλπουσας)
Επώνυμα κατοίκων δήμων Φαλάνθου (1879) και Θεισόας (1843)
Μικρά ονόματα Γορτυνίων (19ος αιώνας)

Τοπωνύμια
Mετονομασίες οικισμών Αρκαδίας (1920)
Μεσσαρέα
Τοπωνύμια Βυτίνας
Τοπωνύμια Βάχλιας
Τοπωνύμιο Τσιπιανά
Τοπωνύμιο Ψάρι
Τοπωνύμιο Αρτοζήνος
Τα τοπωνύμια ως πηγή της πρώιμης κοινωνικής ιστορίας των σλαβικών φύλων
Nτρομπολιτσά- Tριπολιτσά- Tρίπολη : μια ιχνηλάτηση
Γορτυνιακά τοπωνύμια σλαβικής ετυμολογίας
Στα χνάρια του περιηγητή Παυσανία στην Αρκαδία
Συνοικισμός Μεγάλης Πόλεως

Διάλεκτοι και Ιδιώματα
Το αρχαίο αρκαδικό γράμμα "Τσαν"
Η αρχαία αρκαδοκυπριακή διάλεκτος
Σύγκριση γορτυνιακού με άλλα ιδιώματα στο φωνολογικό επίπεδο
Συνοπτική παρουσίαση γορτυνιακού ιδιώματος
Το φαινόμενο του τσιτακισμού στα πελοποννησιακά ιδιώματα
H συνθηματική γλώσσα των Λαγκαδινών μαστόρων
To ιδιωματικό στοιχείο στη γλώσσα των απομνημονευμάτων του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη

Ιστορικά θέματα (επιλεγμένα)
Πασάς Mαυραειδής Φαρμάκης
Ιστορική γεωγραφία Αρκαδίας (395-1209)
Δοξαπατρήν τον λέγουσιν, μέγας στρατιώτης ένι
Λυκάων της Αρκαδίας
Φωτάκος: Μάχη εν Τρικόρφοις - 23 Ιουν. 1825
Κανέλλος Δεληγιάννης: Πολιορκία Λάλα
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη του Βαλτετσίου (12-13 Μαιΐου 1821)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Η μάχη της Γράνας
Κανέλλος Δεληγιάννης: Έξοδοι Δράμαλη από την Κόρινθο
Κανέλλος Δεληγιάννης: Γορτυνιακός εμφύλιος (1823) και αρχές του γενικού εμφυλίου (1824)
Κανέλλος Δεληγιάννης: Μάχες στο Άργος, Δερβενάκια, Αγιοσώστη, Αγιονόρι
Κανέλλος Δεληγιάννης: Α' Πολιορκία Μεσολογγίου
Κανέλλος Δεληγιάννης: Εκστρατεία στη Δυτ. Ελλάδα, Μάχη του Πέτα
Καταστροφή Ζάτουνας - Απρίλιος 1779
Αναφορές για τα επεισόδια στη Γορτυνία (Ιουν. 1823)
Αναφορά επαρχίας Καρύταινας (Δ' Εθνοσυνέλευση, Άργος 1829)
Επιστολή κατά Κολοκοτρώνη (Εμφύλιος 1823)
Ο Μοραΐτης Πυρπολητής του 1821
Τα άρματα της Καρύταινας (1821)

Μελέτες
Βυζαντινή κρατική ιεραρχία και στρατιωτική οργάνωση
Κυρ Ιωάννης ο Τζερνοτάς
Τάμα στον Δία – Αχαιοί εναντίον Γαλατών (120 π.Χ.)
Στοιχεία για την οθωμανική Ελλάδα
Προδοσίες και θυσία στη Μολδοβλαχία το 1821
Η παράδοση της Πόλης το 1453
Σύντομη ιστορία της Πελοποννήσου (2ος αι. π.Χ – 7ος αι. μ.Χ.)
Το Πασαλίκι του Μοριά
Τα παράπονα των Ανθενωτικών (1450)
Μοραΐτες Οπλαρχηγοί του 1821
Η μάχη της Πελαγονίας (1259 μ.Χ.)
Φορεσιά και Άρματα το 1821
Η Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο
Αυτόχθονες εναντίον Ετεροχθόνων
Αλαμανικός φόρος και βυζαντινά μνημόνια